Asymetria niemowlęca – nowoczesne spojrzenie na fizjoterapię niemowląt

Asymetria niemowlęca to problem, z którym warto pracować już od pierwszych objawów. Aktualnie nowe, świeże spojrzenie na fizjoterapię pediatryczną daje wiele możliwości pracy z dzieckiem przejawiającym objawy asymetrii. W naszym artykule przybliżamy temat asymetrii w kontekście działań fizjoterapeuty i pokazujemy na przykładach, jak ważną rolę odgrywa dokładna diagnostyka w fizjoterapii niemowląt.

Asymetria niemowlęca w gabinecie fizjoterapeutycznym

W codziennej pracy fizjoterapeutów pracujących z niemowlętami często pojawia się temat asymetrii. Rozmowy z rodzicami o asymetrycznym ułożeniu główki dziecka mogą pomóc dotrzeć do sedna i znaleźć przyczynę problemu.

Czy zawsze asymetria niemowlęca jest prawidłowo i wcześnie rozpoznana?

Zdarza się tak, że rodzice trafiają do gabinetu fizjoterapeuty nie z niemowlęciem, a już z kilkulatkiem, przejawiającym cechy skoliozy i zaburzeń dystrybucji napięcia mięśniowego. I właśnie w tym momencie bardzo często w wywiadzie pojawia się asymetria, która miała miejsce w przeszłości. Bywa tak, że objawy plagiocefalii przetrwale są widoczne nawet u przedszkolaków.

Przykład ten ma za zadanie pokazać, że nieleczona lub nieskutecznie leczona asymetria może mieć swoje dalsze konsekwencje. Mogą mieć one wpływ na inne segmenty ciała, gdyż organizm funkcjonuje jako całość. I właśnie dlatego takie holistyczne podejście do fizjoterapii niemowląt jest podkreślane w aktualnych trendach leczenia.

Poznanie przyczyn asymetrii niemowlęcej

Czy poznanie przyczyny asymetrii niemowlęcej ma duże znaczenie dla planowania terapii?

Każdy fizjoterapeuta w swojej praktyce zawodowej na pewno spotkał wielu pacjentów, u których rozpoznanie nie zawsze wiązało się ze znajomością przyczyn problemu. A jak to jest w fizjoterapii pediatrycznej?

Ważny jest każdy szczegół. Istotne jest ustawienie łóżeczka i nawyki rodziców dotyczące pielęgnacji. Znaczenie ma dokładny wywiad okołoporodowy. A wyjątkowo ważne jest spojrzenie na niemowlę całościowo, gdyż wtedy można najdokładniej wychwycić niuanse mające wpływ na dystrybucję napięcia mięśni, wzorce ruchowe i skłonność do asymetrii.

W dalszej części opisujemy przykład pokazujący, że warto dokładnie obserwować i zdiagnozować niemowlę, a także korzystać z konsultacji lekarskich.

Niemowlę z asymetrią – przykład z praktyki gabinetowej

Przyczyn asymetrii może być wiele, uwzględniając te działające jeszcze w czasie ciąży, jak i podczas porodu, a także w trakcie pielęgnacji noworodka i niemowlęcia. Część przyczyn zostaje określona jako idiopatyczna, czyli o nieznanym pochodzeniu. Zdarzają się jednak w gabinecie ciekawe sytuacje, gdy nawet po pewnym czasie trwania terapii dotrzeć można do źródła problemu. I taki przykład przedstawiamy poniżej:

Do gabinetu trafiło 5-miesięczne niemowlę, które nieprawidłowo układało główkę. W szczegółowym wywiadzie z rodzicami nie było nic wyraźnie wskazującego na przyczynę asymetrii. Ciąża o przebiegu prawidłowym, poród bez powikłań.

Jednak już w krótkim czasie po narodzinach dziewczynka zaczęła układać główkę w jedną stronę. Takie ustawienie główki było widoczne także w podporze na przedramionach i w innych pozycjach, np. w czasie noszenia. Jednak zaskoczeniem rodziców w czasie fizjoterapeutycznej wizyty diagnostycznej była odmienna reakcja dziecka, gdy podchodziło się i mówiło do niego od strony lewej. W pierwszej kolejności nasuwa się tu ustawienie łóżeczka, jednak idąc dalej i używając akcesoriów dźwiękowych do terapii SI, w zależności od strony dziecko inaczej reagowało, poszukując źródła dźwięku.

Z zaleceniem odbycia konsultacji u laryngologa i neurologa dziecięcego stworzony został plan terapii. Okazało się, że terminy do specjalisty były bardzo odległe, więc równolegle ważne było to, aby nie dopuścić do pogłębienia się zmian w układzie ruchu. Gdy udało się już zrealizować konsultację u neurologa dziecięcego i laryngologa, dziewczynka została skierowana na badanie słuchowych potencjałów wywołanych. Po odczekaniu kolejnych tygodni, badanie ABR wykazało znaczny niedosłuch.

W tym przypadku rozpoznanie ma duże znaczenie także od strony fizjoterapeutycznej. Pozwoli ono  rozplanować późniejsze wizyty kontrolne i stworzyć plan profilaktyki wad postawy na kolejne etapy rozwoju, żeby możliwie w najlepszym stopniu zmniejszyć wpływ dysfunkcji słuchowej na układ ruchu i inne sfery rozwoju dziecka. Zlecona została także dalsza opieka w poradni laryngologicznej i u neurologa dziecięcego.

Wniosek:

• Warto postawić na otwartość i czujność w czasie wywiadu i podczas badania niemowlęcia
• Należy stale obserwować niemowlę przy wszystkich działaniach fizjoterapeutycznych
• Warto korzystać z możliwości pracy zespołowej
• Neurolog dziecięcy, okulista, laryngolog, neurologopeda (gdyż dziecko z asymetrią może mieć współwystępujące zaburzenia dystrybucji napięcia mięśniowego, rzutujące także na rozwój mowy) lub pedagog to właśnie grupa osób, która wspólnymi siłami może pomóc osiągnąć dobre efekty terapeutyczne.

Jak pracować z niemowlęciem z asymetrią?

Najbardziej popularne, znane już od lat metody fizjoterapii niemowląt to m.in. metoda Bobath i Vojty. Obecnie poleca się także terapię manualną, kinesiotaping i osteopatię. Aktualnie możliwości fizjoterapeuty w pracy z niemowlętami z asymetrią rozszerza też rozluźnianie powięziowe i pozycyjne, a także techniki aktywujące w różnych pozycjach. Najlepiej pracować całościowo, globalnie i lokalnie, indywidualnie dobierając techniki do potrzeb danego dziecka i łącząc siły całego zespołu medycznego.